MINDFUL OUDER WORDEN

Photo by Ivan Samkov on Pexels

Oud worden of oud zijn

“Oud worden is mooi, maar oud zijn…” zei mijn oma altijd. Zij bereikte haar 92-jarige leeftijd in relatief goede gezondheid. Tot op hoge leeftijd liep ze zonder stok, haar geheugen was tot op het laatst helder en ze kreeg elke dag bezoek van haar kinderen. Ze keek tevreden terug op haar leven en had geen spijt van haar keuzes. Toch zal ze de opmerking niet voor niets hebben gemaakt. Haar ogen gingen achteruit waardoor ze niet meer kon lezen, ze verloor twee kinderen op latere leeftijd, moest afscheid nemen van haar geliefde dijkhuis met uitzicht op de Maas en zo waren er nog meer life-changing events. Zelf op het laatste moment toen haar been werd geamputeerd doorstond ze dit zonder angst of wanhoop. Een week later overleed ze, haar leven was voltooid.

Accepteren en loslaten

Ik heb de rust die mijn oma had altijd bewonderd. Zou ze zich nooit hebben druk gemaakt om haar rimpels of lichamelijke ongemakken? Ze was best ijdel. Ze was trots op haar lange golvende haar dat ze waardig in een steeds dunner wordende knot droeg. Oma vond het jammer dat ze niet verder had kunnen leren. Maar ze had zich ermee verzoend dat ze dit levenspad nooit heeft kunnen bewandelen.

Ik denk dat mijn oma, zonder dat ze zich er bewust van was, het ‘geheime’ recept voor mindful aging in handen had, namelijk accepteren en loslaten.​

Photo by Shashi CH on Unsplash

Wat is mindful aging?

Mindful aging is volgens psychotherapeut Andrea Brandt: 

“het accepteren en omarmen van veranderingen die een onvermijdelijk onderdeel zijn van oud worden. Het betekent niet ontkennen dat er negatieve aspecten zijn aan ouder worden maar ook positieve aspecten van ouder worden herkennen en erop focussen dat er veel zijn. Als we bewust ouder worden halen we het beste uit elke dag dat we leven en beseffen we dat we er niet eeuwig zullen zijn”.

Vermijding en afleiding werken slechts tijdelijk

Kijkend naar mijn eigen generatie (ik ben 50) dan zie ik dat we dezelfde ploblemen ervaren als mijn oma maar we gaan er anders mee om. De eerste kraaienpootjes zijn diepe groeven geworden, de brillen zijn aangemeten, het gehoor is minder, leefstijl gerelateerde ziekten steken de kop op, de gedroomde carrières of relaties zijn toch iets anders uitgepakt, we hebben last van het lege nest syndroom en maken ons zorgen omdat we geregeld iets vergeten. We worden ons bewust van onze sterfelijkheid.

In plaats van accepteren en loslaten, zoals mijn oma haar ouderdom tegemoet trad, investeren we in dure crèmes, liften we onze ogen, strugglen we met het botox dilemma, gaan we los op Ibiza, aan de haal met een veel jongere vriend of vriendin of verzanden in het spirituele en alternatieve circuit. De midlife crisis ligt op de loer. Helaas werkt deze vermijdings- of afleidingsstrategie maar tijdelijk.​

We worden allemaal ouder en dit brengt op lichamelijk, mentaal en sociaal-emotioneel vlak de nodige uitdagingen met zich mee. Een gezonde leefstijl zal zeker bijdragen aan je welbevinden wanneer je ouder wordt, maar een gevecht tegen de aftakeling die ouderdom heet zal uiteindelijk niemand winnen.

Photo by Kelly Sikkema on Unsplash

Mindful aging kun je trainen

Wat is dan het geheime recept van Mindful aging?  Je kunt het trainen door mindfulness!

Mindfulness is volgens Jon Kabat Zin “met open, accepterende aandacht aanwezig zijn bij de ervaringen van het huidige moment, zonder daarbij te oordelen over de ervaring”.

Mindfulness grijpt precies in op die aspecten van het ouder worden waarmee we worden geconfronteerd. Op lichamelijk vlak train je het lichamelijke bewustzijn en de lichamelijke conditie. Hierdoor krijg je meer inzicht in het ontstaan van gezondheidsklachten. Op mentaal vlak leer je om te gaan met stress, angsten en depressieve klachten en train je je concentratie en geheugen. Het sociaal-emotionele vlak richt zich op liefdevolle vriendelijkheid, compassie naar de ander en jezelf en de zoektocht naar betekenis (Nilsson, 2015).

Hoewel onderzoek naar de effecten van mindful aging door mindfulness interventies nog niet zo lang bestaat, zijn de resultaten hoopgevend. Er zijn positieve effecten gevonden van het volgen van mindfulness interventies op vermindering van ouderdom gerelateerde klachten zoals slaapstoornissen, depressieve klachten, pijnklachten en geheugenstoornissen. Deze interventies bestaan uit 8-weekse trainingen van gemiddeld 2,5 uur per week. In deze trainingen zijn moderne psychologische inzichten en eeuwenoude oosterse wijsheden samengebracht om je vaardigheden aan te leren hoe je mindfulness kunt inzetten in je dagelijkse leven.

Een Mindful aging interventie is een waardevolle aanvulling op de programma’s Pact voor de ouderenzorg en het Nationaal Preventie Akkoord van het ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport (VWS) omdat dit de kwaliteit van leven van veel ouderen preventief kan verbeteren. 

Photo by Darius Bashar on Unsplash

Openen en sluiten van de ‘zintuigelijke poorten’

Door het beoefenen van mindfulness leren we over de wereld en onszelf. Dit doen we met behulp van onze zintuigen. Met name door te horen, te zien en te voelen. Deze zintuigen triggeren elkaar onderling.

Enerzijds nemen we externe prikkels waar door onze zintuigelijke poorten bewust open te zetten. Wat zie je buiten? Welke geluiden hoor je? En wat voel je?

Anderzijds kunnen we ook van binnenuit horen, zien en voelen; onze interne prikkels. Dit kan alleen wanneer we onze zintuigelijke poorten bewust sluiten voor externe prikkels. Welke beelden zie je in je hoofd als je je ogen sluit? Sommige mensen zijn zich sterk bewust van deze interne visuele beelden, anderen wat minder. Van binnenuit kun je ook je  eigen kritische stem, of de stem van een ander horen. Gevoelens van binnenuit kun je waarnemen als bijvoorbeeld een beklemmend gevoel op de borst bij angst, een brok in je keel vanwege verdriet of een knoop in je maag bij stress of verveling.

Zintuigelijke helderheid

Om te kunnen duiden waar we ons zorgen over maken is het goed om al deze externe en interne zintuigelijke prikkels uit elkaar te trekken. Dit noem je zintuigelijke helderheid; je maakt als het ware onderscheid tussen de zintuigelijke activiteiten.

Door de drie belangrijkste zintuigen horen, zien en voelen uit elkaar te trekken krijgen we inzicht in onze ervaring. Hierdoor merken we op dat gedachten met ons aan de loop gaan of dat beelden prettig of onprettig zijn. Ook observeren we gevoelens van bijvoorbeeld angst of spijt. Het laat ons zien dat we een keuze hebben hoe we hierop reageren. We kunnen hierin meegaan maar ook relativeren of vrede sluiten met het verleden. Dit helpt je om te gaan met life changing events zoals aftakeling, verdriet, rouw en afscheid.

Photo by Gabby K on Unsplash

Jong geleerd oud gedaan

Je kan op iedere leeftijd van start gaan met minfulness beoefening. Maar jong geleerd oud gedaan is bij mindfulness zeker van toepassing. Hoe vaker je oefent, hoe beter in staat je bent op te merken wat je voelt of denkt. Wanneer je hier op jongere leeftijd mee begint, zal je daar de rest van je leven profijt van hebben om mindful om te gaan met de veranderingen die nieuwe levensfasen met zich meebrengt.

Moeten we dan de hele dag op een matje gaan zitten? Nee hoor dat hoeft zeker niet. Vijf minuten mindfulness per dag heeft al een positief effect op een gezond fijn leven.

Photo by Polin Tankilevitch on Pexels

Oud worden is mooi, maar oud zijn, zei mijn oma altijd. Het ‘zijn’ is dus de uitdaging. Of je nu 30, 50 of 80 bent. De zijn-modus is in dit moment, je hoeft er niets voor te doen. Aandacht voor hier-en-nu, met of zonder rimpels, met of zonder gedroomde carrière, met of zonder lichamelijke ongemakken. En als je je minder bezighoudt met hoe het zou moeten zijn maar met wat er is, ervaar je misschien hoe rijk dit moment is.

Tot slot voor jou een verkorte versie bodyscan van 18 minuten. Scan je lichaam letterlijk van top tot teen en breng voor jezelf in kaart wat je voelt. Onderzoek nieuwsgierig en vriendelijk je lichamelijke gewaarwordingen door middel van deze bodyscan.

Photo by Ave Calvar Martinez on Pexels

Beelden: Unsplash. & Pexels

Tekst geschreven door Yvonne Krabbe